Maethu Preifat

Maethu preifat yw pan fydd plentyn dan 16 (dan 18 os yw’n anabl) yn derbyn gofal gan rywun heblaw am ei rieni neu berthynas agos am 28 diwrnod neu ragor. Mae hwn yn drefniant maethu preifat a wneir rhwng rhiant a gofalwr.

Mae perthnasau agos yn cynnwys:

• llys-rieni
• neiniau a theidiau
• brodyr
• chwiorydd
• ewythrod
• modrybedd

Er enghraifft, byddai cefnder, cymydog neu ffrind i’r teulu sy’n gofalu am blentyn yn ofalwr maeth preifat.

Pan nad yw’n bosib i rai plant fyw gyda’u teulu neu os oes problemau gartref, bydd yr awdurdod lleol yn trefnu bod gofalwr maeth yn gofalu amdanynt. Pan fo plant yn derbyn gofal maeth preifat, y rhieni neu’r person sydd â chyfrifoldeb rhianta sy’n dewis y lleoliad y mae’r plentyn yn byw ynddo, yn hytrach na gweithwyr cymdeithasol.

Hyd yn oed o ran trefniant maethu preifat, rhaid i’r gofalwr maeth preifat a’r rhieni ddilyn rheolau a chanllawiau i sicrhau bod y plant dan eu gofal yn ddiogel ac yn derbyn gofal o safon.

Mae nifer o sefyllfaoedd all arwain at blant yn cael eu maethu’n breifat. Mae’r rhain yn cynnwys:

• Plant neu bobl ifanc o dramor sy’n dod i Gaerdydd at ddibenion addysg neu ofal iechyd.
• Plant yn eu harddegau sy’n byw gyda theulu ffrind gan nad oes ganddynt berthynas dda â’u teulu eu hunain.
• Plant yn byw gyda theulu ffrind oherwydd bod astudiaethau neu waith eu rhieni yn cynnwys gweithio oriau anghymdeithasol, sy’n ei gwneud hi’n anodd iddynt ddefnyddio gofal dydd neu ofal ar ôl ysgol arferol.
• Plant yn aros gyda theulu arall oherwydd bod eu rhieni wedi cael ysgariad neu wedi gwahanu, yn yr ysbyty neu yn y carchar.
• Plentyn o dramor sy’n aros gyda theulu sy’n cynnig llety wrth fynychu ysgol, neu fyfyrwyr tramor mewn ysgol breswyl sy’n aros gyda theulu sy’n cynnig llety yn ystod y gwyliau.

.

Os ydych yn byw gyda gofalwr maeth preifat, dylent ofalu amdanoch chi yn yr un modd ag y byddent yn gofalu am eu plentyn eu hunain. Rhaid iddynt wneud yr holl bethau cyffredinol ar eich rhan yn yr un modd ag y byddai rhieni yn ei wneud ar gyfer eu plant eu hunain. Rhaid i’r person sydd â chyfrifoldeb rhianta amdanoch barhau i wneud unrhyw benderfyniadau am eich bywyd e.e. os oes arnoch angen triniaeth feddygol.

Dan Ddeddf Plant 1989, mae ar Gyngor Dinas Caerdydd ddyletswydd gyfreithiol i ddiogelu llesiant plant sy’n cael eu maethu’n breifat.

Rhaid i ni sicrhau bod anghenion y plentyn yn cael eu bodloni. Golyga hyn eu bod yn:

• ddiogel ac yn derbyn gofal o safon
• iach
• derbyn addysg briodol
• cael eu hannog i gyflawni eu potensial
• cadw mewn cysylltiad â’r bobl sy’n bwysig iddynt
• byw gyda rhywun sy’n eu helpu i werthfawrogi eu diwylliant a’u hunaniaeth
• cael eu cefnogi’n briodol wrth iddynt ddod yn annibynnol.

Er gwaethaf yr uchod, mae llawer o drefniadau maethu preifat nad oes unrhyw un yn gwybod amdanynt, sy’n gwneud plant yn agored i gamdriniaeth ac esgeulustod.

Yng Nghaerdydd, bydd gan bob plentyn sy’n derbyn gofal maeth preifat weithiwr cymdeithasol penodol sy’n gyfrifol am sicrhau bod ei lesiant yn cael ei ddiogelu a’i hybu i safon foddhaol. Mae ar y gweithiwr cymdeithasol ddyletswydd statudol i ymweld â’r plentyn o leiaf pob chwe wythnos yn ystod blwyddyn gyntaf y trefniant ac o leiaf pob 12 wythnos ar ôl hynny.

Er mwyn ein helpu i gadw plant yn ddiogel ac i gefnogi teuluoedd, mae’r gyfraith yn gofyn bod yr holl rieni a gofalwyr maeth preifat yn rhoi gwybod i Wasanaethau Plant y Cyngor o fewn 6 wythnos am y canlynol:

• Mae eich plentyn yn mynd i aros gyda rhywun nad ydynt yn berthynas agos am 28 diwrnod neu ragor, neu
• Rydych yn mynd i ofalu am blentyn rhywun arall am 28 diwrnod neu ragor.

Os ydych yn adnabod rhywun yn bersonol neu’n broffesiynol, mae gofyn i chi hefyd roi gwybod i’r awdurdod lleol am rywun fydd yn cynnig gofal maeth preifat neu sydd wedi dechrau maethu plentyn neu berson ifanc yn breifat.

Os ydych yn rhiant sy’n caniatáu i ofalwr maeth preifat ofalu am eich plentyn, neu os ydych chi’n ofalwr maeth preifat a heb ddatgan hynny, rydych yn torri’r gyfraith a gallech gael eich erlyn a’ch dirwyo.

Byddwn yn:

• cynnig cymorth a chyngor
• sicrhau bod gennych chi’r holl wybodaeth sydd ei hangen a bod gennym ni’r holl wybodaeth sydd ei hangen arnom
• asesu i sicrhau bod y gofalwr maeth preifat ac aelodau eraill o’u cartref yn addas i ofalu am y plentyn – bydd hyn yn cynnwys cynnal gwiriad iechyd a gwiriad y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd.
• sicrhau bod cartref y gofalwr maeth preifat yn ddiogel
• ymweld â’r gofalwr maeth preifat a’ch plentyn yn rheolaidd i sicrhau bod popeth yn iawn.

Rhaid i ni benderfynu os mai’r trefniant maethu preifat yw’r peth mwyaf addas ar gyfer anghenion y plentyn. Gallwn roi terfyn ar leoliad os ydym yn meddwl nad yw o fudd i’r plentyn, a byddwn yn cysylltu â’r person sydd â chyfrifoldeb rhianta i sicrhau eu bod yn cymryd camau priodol.